Nadchodzące rozporządzenie
AI Act
będzie pierwszym w Europie kompleksowym prawem regulującym wykorzystanie sztucznej inteligencji.
Zmieni to sposób, w jaki firmy projektują, wdrażają i nadzorują systemy oparte na AI – zarówno w sektorze prywatnym, jak i publicznym.
Wielu przedsiębiorców zaczyna zastanawiać się, jak przygotować organizację, aby sprostać wymaganiom nowych przepisów.
Jednym z najskuteczniejszych podejść okazuje się integracja działań z istniejącymi normami
ISO,
które od kilku lat rozwijają standardy dedykowane również dla sztucznej inteligencji.
Czym jest AI Act?
AI Act to projekt unijnego rozporządzenia, którego celem jest stworzenie bezpiecznego i odpowiedzialnego rynku sztucznej inteligencji.
Regulacja nie zabrania korzystania z AI – ale wymaga, aby systemy były przejrzyste, kontrolowane i zgodne z zasadami ochrony użytkowników.
Akt obejmuje zarówno producentów, wdrożeniowców, jak i organizacje użytkujące systemy AI, dlatego wpływa na większość sektorów gospodarki:
bankowość, medycynę, przemysł, obsługę klienta, HR, edukację czy administrację publiczną.
Klasyfikacja ryzyka w AI Act
AI Act wprowadza cztery poziomy ryzyka dla systemów sztucznej inteligencji:
- Ryzyko niedopuszczalne – systemy zakazane (np. manipulacja behawioralna).
- Wysokie ryzyko – systemy stosowane w obszarach krytycznych, objęte licznymi obowiązkami.
- Ograniczone ryzyko – wymagają przejrzystej komunikacji dla użytkownika.
- Niskie ryzyko – swobodne użytkowanie (np. narzędzia produktywne).
To właśnie kategoria wysokiego ryzyka generuje najwięcej obowiązków: dokumentację, zarządzanie ryzykiem, testowanie, nadzór człowieka,
cyberbezpieczeństwo i pełną identyfikowalność procesu działania AI.
Powiązania AI Act z normami ISO
Wbrew pozorom AI Act nie powstał w oderwaniu od istniejących standardów. W wielu miejscach powołuje się na zasady zgodne z
systemowym podejściem znanym z norm ISO – szczególnie w obszarach zarządzania ryzykiem, jakości danych, przejrzystości modeli,
zrównoważonego rozwoju i cyberbezpieczeństwa.
Firmy, które posiadają certyfikację ISO lub korzystają z norm jako wewnętrznego standardu, mogą znacząco skrócić drogę do zgodności z AI Act.
W wielu przypadkach procesy wymagane przez regulację już istnieją – trzeba je jedynie rozszerzyć lub doprecyzować.
Najważniejsze normy ISO związane z AI
W ostatnich latach powstała grupa norm ISO ukierunkowanych konkretnie na sztuczną inteligencję.
Najbardziej kluczowe to:
- ISO/IEC 42001 – pierwszy globalny standard dla systemu zarządzania sztuczną inteligencją (AIMS).
Kompleksowa norma wspierająca zgodność z AI Act. - ISO/IEC 23894 – zarządzanie ryzykiem AI; praktyczne podejście zgodne z AI Act.
- ISO/IEC 38507 – nadzór nad AI na poziomie zarządu.
- ISO/IEC 5339 – transparentność i identyfikowalność systemów AI.
Integracja tych norm z działaniami regulacyjnymi pozwala stworzyć stabilne, przewidywalne i audytowalne środowisko pracy z AI.
Jak firmy mogą przygotować się na AI Act?
Przygotowanie się do nowych regulacji nie musi być procesem skomplikowanym, jeśli organizacja podejdzie do tematu metodycznie.
Najczęściej stosowane kroki to:
1. Audyt wykorzystania AI
Pierwszym etapem jest określenie, gdzie w firmie wykorzystywane są systemy AI i do jakich kategorii ryzyka mogą należeć.
2. Analiza zgodności z AI Act
Polega na porównaniu obecnych procesów z wymaganiami regulacji i określeniu obszarów wymagających zmian.
3. Wdrażanie norm ISO
W zależności od rodzaju działalności może to być ISO 42001, 23894 czy standardy z rodziny ISO 27000.
4. Tworzenie procedur i dokumentacji
AI Act wymaga pełnej przejrzystości danych, procesów, ryzyka i nadzoru nad systemami AI.
5. Szkolenia i nadzór zarządu
Zarząd musi rozumieć zasady działania AI, ryzyka oraz odpowiedzialność prawną wynikającą z rozporządzenia.
Korzyści biznesowe wynikające z wczesnego wdrożenia standardów
Organizacje, które przygotują się do AI Act z wyprzedzeniem, zyskują przewagę konkurencyjną.
Najczęściej wskazywane korzyści to:
- odporność na zmiany regulacyjne,
- bezpieczne wdrożenia AI,
- większa przewidywalność technologiczna,
- lepsza kontrola nad danymi i modelami,
- wzrost zaufania klientów i partnerów biznesowych.
Podsumowanie
AI Act to jeden z najważniejszych projektów regulacyjnych ostatnich lat.
Zmieni sposób pracy z AI w całej Europie, ale równocześnie stwarza szansę na uporządkowanie procesów, zwiększenie bezpieczeństwa
i budowę przewagi konkurencyjnej.
Integracja wymagań AI Act z normami
ISO
jest jednym z najskuteczniejszych podejść – łączy obowiązki regulacyjne z dojrzałymi standardami organizacyjnymi,
zapewniając stabilne, transparentne i kontrolowane wykorzystanie sztucznej inteligencji.